Son yıllarda sıkça duyulan ve gündeme gelen glüten ve glütensiz beslenme türlerinin nedeni çölyak hastalığıdır. Çölyak hastalığı glütende karşı vücudun bağışıklığının olmasından dolayı meydana gelir. Çölyak hastalığı doğuştan olabileceği gibi sonradan da oluşabilen bir hastalık türüdür. Çölyak hastalığı, genellikle genetik faktörlere bağlı meydana gelse de çevresel faktörler de bu hastalık üzerinde etkilidir. Biz de sizin için çölyak hastalığı hakkındaki bilgileri düzenledik. Sağlıklı okumalar dileriz!
Çölyak Nedir?
Çölyak hastalığı, günden güne artan ve yaygın bir hale gelen hastalık türüdür. Bir çok ülkede yapılan bazı araştırmalara göre, her 70 kişiden birinde ve her 200 kişiden birinde çölyak hastalığı bulunmaktadır. Çölyak hastalığı, glüten ile ilişkisi olan bir hastalık türüdür. Birçok tahılda bulunan doğal protein olarak adlandırılan glütenin insan vücudunda bağışıklık sisteminin tepki vermesi sonucunda ortaya çıkar. Çölyak hastalarında glüteni parçalayan enzimlere karşı vücut bağışıklık üretmiştir. İnce bağırsakta oluşan iltihaplanmanın sonucunda meydana gelen belirtilere göre çölyak hastalığının teşhisi hekim tarafından yapılır. Çölyak hastalığının alerjik semptom olup olmaması hala araştırma sürecindedir. Bu konuda net bir kanı ve veri bulunmamaktadır.
Çölyak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?
Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Çölyak hastalarının, 1. Dereceden yakınlarında çölyak hastalığın olma olasılığı %10’dur. Çölyak hastalığı sonradan gelişebilen ve ortaya çıkabilen bir hastalık türüdür. Çölyak hastalığının nedenleri aşağıdaki gibidir;
· Genetik Faktörler
· Çevresel faktörler
· Bağışık sisteminin glütene direnç göstermesi
· Beslenme alışkanlıkları (glüten ağırlıklı beslenme)
· Bağırsak bakterileri
· Gastrointestinal enfeksiyonlar (ağız ile anüs arasında ki tubüler yapı (hücre ve doku içindeki yapı) ve ile ilgili bir çok organdan oluşan ve temel görevi sindirim olan sistem enfeksiyonları)
Çölyak Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığının tek bir belirtisi olmadığı gibi her çölyak belirtisi de her hastada olmaz. Çölyak hastalığının belirtileri zamana bağlı olarak değişebilir. Yani çocukluk döneminde başka, yetişkinlik döneminde başka belirtilerin görülmesi söz konusu olabilir. Ancak çölyak hastalığının belirtilerini sıralayacak olursak, aşağıdaki gibidir;
· Kusma
· İshal
· Kabızlık
· Kilo kaybı
· Yorgunluk
· Sinirli olma hali
· Davranış anormallikleri,
· Büyümede gelişim aksaklıkları, yaşa göre boyda kısalık, öne çıkan karın, yaşa göre sert kaslar
· Dikkat eksikliği
· Kemik ağrıları
· Kan değerlerinin ve kemiklerdeki kalsiyum değerlerinin düşmesi
· A, E, D ve K vitaminlerinin eksikliğine bağlı gelişen bulgular,
· Demir eksikliği anemisi,
· Kemik ya da eklem ağrısı
· Karaciğer hastalıkları,
· Safra kesesi hastalıkları,
· Depresyon
· Anksiyete
· El ve ayaklarda karıncalanma
· Migren
· Regli (adet düzensizliği)
· Kısırlık
· Tekrarlayan düşük
· Ağız içi yaralar
Çölyak Hastaları Neler Tüketebilir?
Çölyak hastalığına sahip olan insanların dikkat etmesi gereken unsurlar vardır. bu unsurlardan bir tanesi diyet programlarıdır. Çölyak hastaları her besini tüketemezler. Çölyak hastalarının tüketebileceği besinler aşağıdadır;
· Sebze
· Meyve
· Bakliyat
· Katkısız yağ çeşitleri
· Yumurta
· Bal
· Reçel
· Zeytin
· Et ürünleri
· Balık ürünleri
· Tavuk ürünleri
· Unsuz konserveler
· Mısır, pirinç ve patates ve bunların unu,
· Kestane, nohut, soya ve üzüm çekirdeği unu
· Evde kurutulmuş baharatlar
Bu besinlere ek olarak dikkat edilmesi gerekenler aşağıda sıralanmıştır;
· Doğal gıdalarla beslenmeye dikkat edilmelidir.
· Dışarıda yemek yerken dikkatli olunmalı ve içeriği sorulmalıdır.
· Etiket okumadan paketli gıda tüketmeyiniz.
· İlaçların, kozmetik ürünlerin glütensiz üretilmiş olmasına dikkat ediniz.
· Yemekleri pişirirken ve yemeklerin hazırlıkları aşamasında glütenli ürünler ile temasından kaçınmalısınız.
Çölyak Hastalarının Tüketmemesi Gereken Besinler Nelerdir?
Çölyak hastalarının her besini olduğu gibi tüketmeleri doğru değildir. Bu yüzden de uzak durmaları gereken bazı besinler vardır. Bu besinler aşağıda sıralanmıştır.
· Buğday unu, arpa, çavdar ve yulaf barındıran yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Bu yiyecekler;
– Bulgur
– Bulgur pilavı
– İrmik
– Makarna
– Şehriye
– Kuskus
– Ekmek
– Pasta
– Kurabiye
– Bisküvi
– Börek
– Gofret
– Çörek
– Simit
– Kraker
– Dondurma külahı
– Unlu tatlılar
– Glüten içeren salça
– Ketçap
– Un içeren çorba çeşitleri, soslar, tarhana
– Yarma
· Galeta unu ya da buğday ununa batırılarak kızartılan yiyecekler
· Malt ve malt ürünleri içeren içecekler
· Glüten içeren paketli besinler
– Sirke
– Çikolata
– Dondurma
– Mayonez
– Sakız
– Puding
· Tuzlu ve soslu kuruyemişler. Bu besinler glütenle kavrulduğu için tüketilmemelidir.
Çölyak hastası bireylerde bazı besinlerin tüketilmemesinden dolayı multivitamin ve mineral eksikliği görülebilir. Bu sebeple çölyak hastalarının doktoruna danışarak takviye gıda, vitamin veya mineralleri kullanması uygun olacaktır.
