Günden güne vegan beslenme oranı artmaktadır. Vegan beslenmenin, çevresel faktörlerden, kültürel ve hayvan hakları savunmasına kadar bir çok nedeni vardır. Biz bu yazıda, vegan beslenmenin sağlık üzerindeki etkilerini derledik.
Vegan Nedir?
“Vegan olma” hayvansal ürünlerin kesinlikle tüketilmemesi, hayvansal besinlerin tüketilmemesinin yanında hayvanlarda üretilen kıyafet, aksesuar ya da hayvansal ürünlerin alınmamasını kapsar. Veganlık, beslenme ve yaşam biçimi olarak tanımlanabilir. Vegan yaşam biçimini benimseyen insanlar hayvanların insanlar için olmadığını savunurlar. Kısacası, veganlık- vegan anlayışı, her türlü hayvan sömürüsüne karşı olan bir yaşam biçimidir. Vagan anlayışta; süt ve süt ürünler, jelatin, bal ve bazı D3 vitaminlerinin tüketilmesini reddedilir. İpek, deri, yün ve süet gibi ürünlerinde alınmasını kesinlikle reddedilir. Vegan beslenme, diyet düzeni olarak görünse de aslında bir yaşam biçimidir.
Vegan Beslenme ve Vejeteryan Beslenme Arasındaki Farklar Nelerdir?
Vejetaryen beslenme; et süt ve balık gibi et ürünlerini tüketmezler. Tahıl, bakliyat, sebze, meyve ve mantar gibi besinlerin yanında, süt ve süt ürünleri, bal ya da yumurta tüketebilirler. Beslenme düzeni ve beslenme anlayışı olarak bakıldığında veganlık ve vejetaryenlik arasında anlayış, beslenme gibi farklar bulunmaktadır. Veganlık ve vejetaryenlik arasındaki farkları sizin için araştırdık. Bu farklar;
· Vejetaryenler hayvansal ürün tüketirken, veganlar kesinlikle hayvansal ürün ya da gıda tüketmezler.
· Veganlık tek bir anlayışı benimserken, vejetaryenlik birden fazla alt anlayışı olabilir. Vejetaryenliğin alt başlıklarını sıralayacak olursak;
– Lakto-Ovo vejetaryenler: Et tüketimi yoktur, ancak süt ürünleri ve yumurta tüketebilirler.
– Lakto vejeteryanlar: Et, balık ve yumurta tüketmezler, süt ürünlerini tüketebilirler.
– Ovo vejetaryenler: Et, balık ve süt ürünlerini tüketmezler, yumurta tüketirler.
· Her iki anlayış da hayvan haklarını savunsa da vejetaryen beslenenler hayvansal ürünlerden yararlanırlar.
Vegan Beslenme Vitamin Eksikliğine Yol Açar Mı?
Vegan beslenme düzeninde besin çeşitliliği azalmaktadır. Besin çeşitliliğinin azalması sonucunda, vegan beslenme düzeninde bazı vitamin eksiklikleri görülebilir. Vegan beslenme düzeninde meydana gelebilecek vitamin eksikliklerini listelemek gerekirse;
· B12 vitamini Eksikliği; B12 vitamini ya da kobalamin üretimi vücut tarafından yapılamaz, bu yüzden de dışarıdan alınması gerekmektedir. B12 ya da kobalamin olarak bilinen vitamin çoğunlukla hayvansal besinlerde bulunduğu için vegan beslenme anlayışında B12 vitamin eksikliği görülebilir.
· Kalsiyum Eksikliği; Kalsiyum kemik ve iskelet sistemini güçlendirme görevinde rol alır. Kemik ve dişlerde depolanır. Kalsiyum, süt ve süt ürünlerinden karşılandığından dolayı veganların beslenme anlayışına uymamaktadır. Bu yüzden de, vegan beslenme anlayışında kalsiyum eksikliği görülebilir.
· İyot: İyot, tiroit bezlerinin düzgün çalışmasını ve tiroit hormonlarının sentezlenmesinde görev alır. Deniz ürünleri, süt ve süt ürünlerinde bulunur. Bu yüzden de vegan beslenme anlayışında iyot eksikliği görülebilir.
· Demir eksikliği; Demir, kırmızı et, balık ve yumurta gibi hayvansal gıdalarda bulunur. Aslına bakılırsa sadece hayvansal gıdalarda bulunmaz. Ancak, hayvansal gıdalarda daha yüksek mg oranında bulunur. Bu yüzden de vegan beslenme anlayışını benimseyen kişilerde demir eksikliği görülebilir.
Vegan Protein Kaynakları Nelerdir?
Vegan beslenme düzeninde, bazı besin değerlerinin alınması daha az olabiliyor. Protein de bu besin değerlerinden bir tanesidir. Protein daha çok hayvansal ürünlerde olduğu bilinse de aslında bazı tahıl ve sebzelerde de bitkisel protein bulunabilir. Bu tahıl ve sebzeler şunlardır;
· Mercimek; 100 gram da 9 gram protein bulunmaktadır.
· Tofu; 100 gram da 8 gram protein bulunur.
· Börülce; 10 gram da 8 gram protein bulunur.
· Soya sütü; bir kase soya sütünde 8 gram protein bulunur.
· Bezelye; bir porsiyon bezelye yemeğinde 8 gram protein bulunur.
· Enginar; 100 gram porsiyonda 3,3 gram protein bulunur.
· Brokoli; bir porsiyonda 4 gram protein bulunur.
· Badem; iki çorba kaşığı badem de 7 gram protein bulunur.
· Nohut; bir porsiyonda 6-8 gram protein bulunur.
Vegan Omega-3 Kaynakları Nelerdir?
Olması gereken beslenme düzeninde alınması gereken omega-3 miktarı 250-500 mg arasında olması gerekiyor. Bu oran yaşa ve cinsiyete göre değişim gösterse de genel olarak bu rakamlar arasındadır. Veganların tüketebileceği ve omega-3 alabileceği besin kaynakları aşağıdaki gibidir;
· Chia Tohumu; 14 gramda 2.496 gram omega-3 bulunur.
· Keten Tohumu; 1 yemek kaşığında 1.597 gram omega-3 bulunur.
· Ceviz: 100 gramda 9.080 gram omega-3 bulunur.
· Ispanak; 100 gramda 92 gram omega-3 bulunur.
· Karnabahar; 100 gramda, 167 gram omega-3 bulunur.
· Brüksel Lahanası; 100 gramda 173 gram omega-3 bulunur.
· Yaban Mersini; 100 gramda 112 gram omega-3 bulunur.
Eğer bu besinlere alerjiniz varsa ya da tüketmeyi sevmiyorsanız, doktor tavsiyesiyle, vegan içerikli bitkisel Omega-3 gıda takviyesi alabilirsiniz.
Vegan Beslenme Kilo Aldırır Mı?
Vegan beslenme halk arasında kilo verdiren, kilo kaybına neden olan beslenme alışkanlığı olarak bilinse de aslında düzenli ve çeşitli besin tüketilmesi sonucunda kilo almak mümkündür. Vegan beslenme düzenini benimseyen kişi kilo almak istiyorsa öncelikle kan değerlerine baktırmak gerekir. Bunun için de uzman hekimlerden destek alabilir. Ayrıca, vegan beslenme düzeninde porsiyonun büyüklüğü de kilo alımına katkı sağlar.
Vegan anlayışı benimseyip aynı zamanda sağlıklı bir bedene sahip olmak mümkündür. Beslenme düzenimize, vücudumuzda eksiklik meydana gelebilecek vitamin ve mineral miktarına dikkat ederek Vegan anlayışı sürdürdüğümüz bir hayat tarzında, hem Vegan hem sağlıklı bir birey olabiliriz.